Zie je wel eens varkens rondscharrelen in de wei? Dikke kans van niet. Ik woon in de provincie met de hoogste varkensdichtheid van Nederland en ik moet de vraag ook met ‘nee’ beantwoorden. Varkens wonen binnen. Maar gelukkig zijn er ook uitzonderingen, zoals de ‘vairwende vairkens’ van Vair in het Brabantse Erp. Dat maakt me nieuwsgierig; hoe pakken eigenaars Michiel en Marijke Nooijen het aan?

Het eerste wat me opvalt als ik de schuurdeur opendoe, is de geur. Of eigenlijk het gebrek hieraan. De kenmerkende ammoniakgeur van varkenshouderijen is afwezig. Later leer ik dat dit komt door het speciale varkenstoilet van de vairkens. “Varkens zijn van nature zindelijk”, vertelt Marijke. “Daar spelen wij op in. We sluiten zo veel mogelijk aan bij het natuurlijk gedrag van varkens. Onder het toilet loopt een band die urine en ontlasting scheidt. Dat voorkomt die typische geur.”

Meer, groter, goedkoper

Tot een jaar of drie geleden had de familie Nooijen een standaard varkenshouderij een paar dorpen verderop. Michiel: “Van alle kanten is er een enorme druk op een varkenshouderij om te groeien. Meer, groter, goedkoper.” Marijke vult aan: “Maar we zaten op slot. Elke groei vereiste een dure investering die ons verder de ratrace in zou duwen. Die manier van werken stond ons hoe langer hoe minder aan. Op een gegeven moment was het genoeg en zijn we andere mogelijkheden gaan bekijken.”

Kom ons maar controleren

Nu runnen Michiel en Marijke een bedrijf met een totaal andere filosofie. Eén waar ze zich prettig bij voelen. In Erp lopen de varkens dus wel buiten. De zwangere dames lopen in de wei, waar ze vakkundig een grote modderpoel van hebben gemaakt. Varkens die net gebigd hebben, staan binnen. De kleintjes kunnen er bij moeder drinken en de zeug brengt haar biggen bij waar ze hun behoefte moeten doen en hoe ze zoeken naar eten. Als de biggen oud genoeg zijn, gaat er een tussenschot open, zodat er twee gezinnen door elkaar kunnen bewegen. Gezellig. Later gaan de dieren naar een groot hok met buitenverblijf. Ze kunnen zelf kiezen of ze binnen of buiten rondscharrelen.

Geen soja, wel extraatjes

Naast de ruimte, frisse lucht en de langere zoogtijd, krijgt een vairken een speciaal dieet. Zonder soja en met extraatjes als fruit en maïs. De hele bedrijfsvoering maakt dat de dieren slechts bij uitzondering ziek zijn en antibiotica nodig hebben. Fijn voor de vairkens en later ook voor degene die een schnitzel, verse worst of sateetje eet. “Natuurlijk krijgen zieke varkens de nodige medische zorg. Maar een varken dat antibiotica heeft gehad,wordt niet meer als Vair vlees verkocht”, legt Marijke uit. Ik ben de online boekhouding ingedoken en zag dat er al twee jaar op een rij slechts één varken antibiotica heeft gekregen. Leuk dat je dat zelf kunt nakijken.

Kom ons maar controleren

Ondanks dat de vairkens in Erp vrolijk rondkuieren, zullen ze binnenkort niet meer het stempel scharrelvlees krijgen. Sterker nog, het scharrelkeurmerk gaat eruit. Daartegenover stelt Vair complete openheid over de bedrijfsvoering. Zo komt de hele boekhouding online en mag iedereen komen kijken. Als de winkel open is maar ook op afspraak. Michiel: “We hebben liever dat de mensen zelf controleren hoe het eraan toe gaat dan dat we een duur keurmerk voeren waarin mensen toch geen vertrouwen hebben. Laat onze klanten ons maar keuren.”

Romantiek is hard werken

Ergens is het romantisch om het roer om te gooien en je eigen filosofie achterna te gaan, maar in de praktijk is het vooral hard werken. De familie houdt nu 10 procent van de varkens die ze in hun vorig bedrijf had. Om kosten te besparen, besteden de boer en boerin bepaalde stukjes uit de keten niet meer uit, maar doen het zelf. Denk aan de dieren naar de slachterij brengen, meehelpen met inpakken en zelf invriezen. De varkens die ze op hun manier hebben grootgebracht, verkopen Michiel en Marijke ook zelf als Vair varkensvlees. Diepgevroren, want zo bewaar je het met de minste toevoegingen. Het vlees is te koop aan de boerderij en kan door heel Nederland thuisbezorgd worden via OKvlees.

Van appel naar bacon

Wil je varkens spotten, maar is Erp te ver weg? Dan kun je via Facebook vairkens voeren met de Appelgooier. Naast één van de buitenverblijven staat de machine die in opdracht een lekker appeltje het buitenverblijf in gooit. Via een camera zie je hoe blij de vairkens ermee zijn. Wellicht komen er in de toekomst ook op andere plekken camera’s te hangen, zodat er nog meer op afstand bekeken kan worden.

Vair
Teuwsler 15, Erp
Telefoon 0413-210309

Vair vlees afhalen kan op zaterdag van 10-16 uur of op afspraak. Je kunt je vlees alvast reserveren via de bestellijst.

Vair vlees kun je diepgevroren thuis laten bezorgen via OKvlees.nl.

Kijk ook eens naar het recept Groentestoof met verse worst.